Ένας Λούκος φέρνει την άνοιξη;

Διάβαζα αυτά που έγραφε ο Άρης Δαβαράκης μετά τη γνωριμία του με τον Γιώργο Λούκο, πρόεδρο του φεστιβάλ Αθηνών, έναν ομολογουμένως πολύ αξιόλογο άνθρωπο που έκανε αρκετές αλλαγές προς τη σωστή κατεύθυνση. Μέσα στα κείμενα υπερ-προβάλλεται και υμνολογείται ο Καραμανλής («προσωπική επιλογή», «πλήρης υποστήριξη» κλπ, κλπ). Ήλπιζα ότι αυτά γράφηκαν για την εφημερίδα και το κοινό της αλλά μετά τα είδα και στο blog του (ο Κώστας Καραμανλής έδωσε ένα μικρό, «δευτερεύον» ίσως, αλλά ευκρινές δείγμα αυτού που εννοούσε όταν έλεγε «επανίδρυση του κράτους»...)!
Αλήθεια;


Για μια περίοδο ο πρωθυπουργός ήταν και υπουργός πολιτισμού. Εκείνη την περίοδο περισσότερη κινητικότητα συναντούσε κανείς στην έρημο Γκόμπι, παρά στα γραφεία του υπουργείου πολιτισμού. Και αν πρέπει κάποιος να κρίνει τον Καραμανλή για τις επιλογές του στον πολιτισμό, θα πρέπει να κοιτάξει λίγο πιο πέρα από ένα Αθηναϊκό φεστιβάλ, λες και αυτό είναι η επιτομή του κεφαλαίου «τέχνη» στην Ελλάδα του 2007. Λέτε ο Καραμανλής να ξεκίνησε την επανίδρυση του κράτους απο το φεστιβάλ Αθηνών; Ήμαρτον! Του τον πρότειναν, τον πήρε και του "βγήκε". Τόσο απλά! Τώρα το αν είναι δείγμα γραφής του Κραμανλή... αφήστε να κρίνουμε απο τους υπουργούς του, απο τους άμεσους συνεργάτες του, απο τις προτεραιότητες που έχει βάλει.

Σήμερα συζητάμε το τι είναι τέχνη, με αφορμή την καθαίρεση και λογοκρισία ενός έργου. Και συζητάμε όχι το ότι έγινε λογοκρισία, αλλά αν το έργο ήταν ωραίο ή μαλακία. Με τι κριτήριο; Πόσες εκθέσεις μοντέρνας τέχνης έχουμε δει; Πόση βιντεοτέχνη και performing arts έχουμε καταναλώσει για να συγκρινουμε; Λες και δεν είναι εξ ορισμού αμφιλεγόμενα αυτά τα έργα... Και τελικά ΓΙΑΤΙ ΑΣΧΟΛΟΥΜΑΣΤΕ; Για την αισθητική του έργου; Θα καταναλώναμε τόσο χρόνο και κείμενα για ένα έργο που δεν θα είχε καθαιρεθεί;

Ανάμεσα στις εκατοντάδες απόψεις και αυτή του Πιτσιρίκου που άφησε για λίγο την πλάκα για να πει: «Για να ασχοληθεί ο Έλληνας με την Τέχνη, πρέπει να ασχοληθεί με την Τέχνη η τηλεόραση. Για να ασχοληθεί με την Τέχνη η τηλεόραση, πρέπει πρώτα να γίνουν μηνύσεις και συλλήψεις».
Πολύ αληθινό!

Ο έλληνας καταναλώνει απίστευτα πολύ χρόνο μπροστά στην τηλεόραση. Η τηλεόραση όμως δεν αφιερώνει χρόνο στην Τέχνη. Αφιερώνει πολύ χρόνο στα μπουζούκια, στο ποδόσφαιρο, στους σκυλοκαβγάδες των επαγγελματιών πολιτικών. Άρα η τέχνη δεν είναι κομμάτι της πραγματικής ζωής, αφορά κάτι περίεργους τύπους με φράγκα που συχνάζουν στα μέγαρα και στις γκαλερί. ΟΙ υπόλοιποι δεν έχουν κάθόλου προσλαμβάνουσες παραστάσεις απο εικαστικά, θέατρο, χορό, μουσική (ναι μουσική!).

Και ομως. Το έργο του Υπουργείου Πολιτισμού είναι διαχρονικά αμήχανο, διεκπεραιωτικό με υπουργούς που στην πλειονότητά τους το αντιμετωπίζουν σαν ένα σκαλί στην επόμενη πολιτική τους θέση, που ασχολούνται μόνο με αυτά που θα τους προσδώσουν κύρος και γκλάμουρ (δεν θα κατονομάσω τις εξαιρέσεις για να μη δώσω πολιτικό χρώμα, αλλά είναι ελάχιστες). Δεν έχουν ιδέα οι αφελής για το ποιό είναι το επίπεδο στον πολιτισμό και τι πρέπει να κάνουν. Γιατί ξέρουν ότι πάντα ο πολιτισμός ήταν το κερασάκι στην τούρτα, είχε σαν μοναδικό αντικείμενο τα αρχαία μνημεία (που και όσα έχουν απομείνει καλύτερη τύχη θα είχαν σε ένα ξένο μουσείο) και μερικές επιχορηγήσεις απο λεφτά του ΟΠΑΠ σε καλλιτεχνικά σχήματα και "πολιτιστικούς συλλόγους" που να εξυπηρετούν όμως την εκλογική πελατεία του κάθε υπουργού-υφυπουργού.


Τα σχολεία παράγουν ελαφρολαϊκούς απόφοιτους, φουρνιές τούβλων που όταν ακούσουν μια άρια θα βάλουν τα γέλια, που όταν θα δουν ένα ζωγραφικό πίνακα θα τους φανεί απλώς σαν ένα παλιομοδίτικο πόστερ, που όταν ακούν ποίηση κοιτάζονται με απορημένο αγελαδινό βλέμμα. Παράγουν υποψήφιους πελάτες της παραλιακής, τηλεθεατές του εύκολου του γρήγορου και του φτηνού, που παραληρούν με τον Παρασκευά και το χαβαλέ του, αλλά δεν έχουν την παραμικρή ιδέα για το όποιο μουσικό αντίβαρο, αγνοούν τη μουσική του Χατζηδάκη, πόσω μάλλον του Σκαλκώτα.

Τα παιδιά μας, ακούν να αποκαλούμε «κουλτουριάρη» όποιον μιλάει για οτιδήποτε μη μαζικό και εύκολο και υιοθετούν κι αυτά απαξιωτική στάση απέναντι σε ότι δεν είναι κατανοητό σε πρώτο επίπεδο, που δεν είναι χυδαία εύληπτο και μασημένο.

Ποιος είναι ο λόγος που κανένας υπουργός πολιτισμού δεν συνεργάστηκε με τον αντίστοιχο της Παιδείας για να καθιερώσει στα σχολεία μια ώρα την εβδομάδα (π.χ.) όπου οι μαθητές να έρχονται σε επαφή με ένα έργο τέχνης; Να συζητήσουν με ένα ζωγράφο για ένα πίνακα, με ένα γλύπτη, με ένα συνθέτη ή εκτελεστή για τζάζ ή κλασσική, με ένα συγγραφέα ή ποιητή. Δεν μιλάμε για μάθημα και βαθμολογίες. Μιλάμε για μια χαλαρή συζήτηση - ερέθισμα. Ακόμα και στην διδασκαλία των Νέων Ελληνικών η ποίηση διδάσκεται μόνο ως μέσο βαθμολόγησης με τρόπο μηχανιστικό και τελικά εχθρικό.


Απλά είναι τα πράγματα. Η αναβάθμιση, το έργο, θα έχει επιτευχθεί όταν οι Έλληνες θα αξιολογούμε τις κυβερνήσεις ΚΑΙ από το τι έκαναν για τον πολιτισμό. Μέχρι τότε οι υπουργοί θα είναι αποτυχημένοι όσο είναι και οι αντίστοιχοι της Υγείας σε μια χώρα που θρηνεί θύματα επειδή δεν έχει δέυτερο ασθενοφόρο.