Αντιστασιακοί αντιδραστικοί και άνισοι απέναντι στο νόμο

Σε μια πρόσφατη συζήτηση ξαναέφερα στο τραπέζι κάτι που έχω γράψει παλιότερα εδώ, ότι θα πρέπει να βγει ένα σώμα ελεγκτών στους δρόμους και να επιβάλλει πρόστιμα για ΚΑΘΕ ορατή παρανομία. 

Υπάρχει βέβαια ένα πρόβλημα με το «ορατή»: Είναι τόσο εκτεταμένη και γενικευμένη η παρανομία που δεν τη βλέπουμε πλέον ως τέτοια. Απλά την προσπερνάμε. Αλλά ας υποθέσουμε πως γίνεται, με τη βοήθεια προηγούμενων εντατικών σεμιναρίων. 
Από τα αυξανόμενα φιμέ τζάμια στα ακριβά αυτοκίνητα και τις θορυβώδεις εξατμίσεις στα καγκούρικα, μέχρι το απλό πέταγμα της γόπας στο πεζοδρόμιο ή την καταχρηστικά μεγάλη ταμπέλα ενός καταστήματος. 

Υποστήριξα πως με τέτοια γενικευμένη παρανομία, και το εθνικό χρέος θα αποπληρωθεί σε λίγα χρόνια και θα αποκτούσαμε μια κάποια εκπαίδευση νομιμότητας. 

Κατηγορήθηκα φυσικά σαν αντιδραστικός και «νοικοκυραίος». Προβλέψιμο. Στο νου μας έχει δεθεί η παράβαση με την αντίσταση, η εξαίρεση με το κοινωνικό ή λαϊκό δίκιο. Ο παραβάτης (γενικώς) θεωρείται λαϊκός ήρωας. Αν επιζητάς τη νομιμότητα καταχωρείσαι στην αντίδραση. Δεν με ενδιαφέρει να εξηγήσω το λόγο αυτής της αντίληψης ( που προεξοφλεί ότι ποτέ μια κυβέρνηση ή ένα κράτος δεν θα είναι φιλολαϊκό) με ενδιαφέρει όμως το ότι είναι τραγικό λάθος! Και εξηγούμαι: 

 Άκουσα σήμερα πως σημειώθηκε 10% αύξηση στον όγκο των εισιτηρίων των ΜΜΜ. Όχι των επιβατών, μόνο των εισιτηρίων. Ο λόγος απλός: Αυξήθηκαν οι έλεγχοι. Μειώθηκαν δηλαδή οι τζαμπατζήδες. Και οι απλοί «αυτόματοι» τζαμπατζήδες και οι θεωρητικοί του «δεν πληρώνω». Επειδή αυτοί οι τζαμπατζήδες ήταν αρκετοί (αφού οι έλεγχοι ήταν ανύπαρκτοι), υπήρχαν σκέψεις να αυξηθεί περισσότερο η τιμή της διαδρομής του μετρό επειδή αυξήθηκε το ταμειακό έλλειμμα. Πριν από λίγο καιρό μάλιστα είχε ανακοινωθεί η σκέψη να τοποθετηθούν ειδικές «πόρτες» που ανοίγουν μόνο όταν διαβαστεί το εισιτήριο.  

Οι κραυγές που ακούστηκαν ήταν αναμενόμενες: «Ανελεύθερο» το μέτρο, «αίσχος» κλπ. Τι θα συνέβαινε όμως αν έμπαιναν οι πόρτες; Θα πλήρωναν όλοι, θα γέμιζε το ταμειακό κενό και πιθανότατα θα μειωνόταν η τιμή του ακριβού κομίστρου αφού θα γέμιζαν τα ταμεία. Και θα γινόταν πλέον η μείωση για όλους! Πως σας φαίνεται αυτό ως πραγματική κοινωνική αλληλεγγύη; 

Στον υπόγειο του Λονδίνου πάντως όπου λειτουργούν οι πόρτες-φράγματα, δεν υπάρχει περίπτωση να μη πληρώσεις το εισιτήριο, όπως δεν υπάρχει και περίπτωση να μην πληρώσεις διόδια στη Γερμανία. Το ασφαλές συμπέρασμα λοιπόν είναι πως η εύκολη μαγκιά μας εδώ είναι τζάμπα, χωρίς συνέπειες. Και η παράβαση τις περισσότερες φορές δε στρέφεται κατά του κράτους-αφέντη, αλλά κατά των ίδιων των συμπολιτών μας. 
Τα δε «κοινωνικά κριτήρια» των εξαιρέσεων εφαρμόζονται είτε κατά το δοκούν, είτε με αντάλλαγμα και έτσι καταλήγουμε με «εργατικά» αυθαίρετα σε ρεματιές και με τυφλούς ταξιτζήδες. Και πάλι με συνέπειες τελικά εναντίον του ίδιου κοινωνικού συνόλου. 

 Άλλο ένα παράδειγμα: Οι ανύπαρκτοι έλεγχοι στα καταστήματα εστίασης ενθάρρυναν το αντιστασιακό κίνημα των «καπνίζω όπου και όποτε γουστάρω». Στην πράξη τελικά ο νόμος ακυρώθηκε και τώρα η κυβέρνηση ψάχνει να δει αν μπορεί να τσιμπήσει επιπλέον εισφορούλες από τα μαγαζιά που θα επιτρέπεται το κάπνισμα (παντού δηλαδή). 

Στην ουσία λοιπόν τι θα συμβεί; Θα αγοράζεις τη δυνατότητα της παρανομίας. Όπως με τις «τακτοποιήσεις αυθαιρέτων» ας πούμε. 

Να που φτάσαμε στην πηγή των δεινών μας. Τώρα η τζάμπα μαγκιά των θεριακλήδων επιβραβεύεται με την επίσημη δυνατότητα να πληρώνεις για να κυρτώνεις τις αιχμές της νομιμότητας. Εκπαιδεύεσαι πως είτε με χρήματα, είτε με μαγκιά είτε με «μέσον» τελικά όλοι οι νόμοι είναι διαπραγματεύσιμοι. Έτσι οι πολίτες κατά παράβαση του συντάγματος δεν είναι πλέον ίσοι απέναντι στο νόμο. 

Εκεί ακριβώς είναι η αρχή την ανισότητας, της καχυποψίας, της διαφθοράς. Αν σκεφτούμε τώρα πως αυτοί οι ίδιοι οι πολίτες τώρα διεκδικούν πολιτικούς ηθικούς τίμιους και με αίσθηση ευθύνης, το ανέκδοτο συμπληρώνεται. 

Ναι, σαφώς υπάρχουν νόμοι παράλογοι, άδικοι και καταπιεστικοί. Νόμοι, τροπολογίες και χαράτσια που πέρασαν λάθρα και μπορεί να είναι ηθικά και νομικά άκυρα. Η de facto παραβίασή τους με μεμονωμένο τσαμπουκά όμως δεν είναι αντίσταση στην εξουσία, είναι απλή τζάμπα μαγκιά απέναντι σε ένα κράτος που (σήμερα περισσότερο από ποτέ) δεν έχει τρόπο να επιβάλλει το νόμο. 

Όταν ζητούμενο είναι η κατάργηση ενός τέτοιου νομοθετήματος οφείλει να προηγηθεί η τεκμηρίωση, ο κοινωνικός διάλογος. Και η συλλογική δράση που περιλαμβάνει κατ' αρχήν όλα τα νόμιμα μέσα (προσφυγές, ΣτΕ, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο). Αν τα διόδια π.χ. σε υπό κατασκευή δρόμο είναι παράνομα, ας χρησιμοποιήσουμε ενώσεις καταναλωτών ή οδηγών, ας αναπτυχθεί η πολιτική παρέμβαση για να μπει το θέμα δομημένα στο τραπέζι. Να περάσει στην κοινωνία η καταγγελία της κρατικής παρανομίας, να γίνει κτήμα της κοινότητας το απαράδεκτο μιας υπόθεσης. 

Και γιατί "νομιμα" μέσα; Γιατί μόνο έτσι μπορεί να διασφαλίζεται πως η άρση της όποιας αδικίας γίνεται στο πλαίσιο συνταγματικών αρχών, πως δεν είναι η πραξικοπηματική επιβολή μιας αντίστροφης αδικίας. Και επειδή έτσι μόνο μπορούν να δικαιωθούν και μειονότητες.

Η μέχρι σήμερα αντιμετώπιση εξηγεί ίσως το γιατί στερούμαστε από τέτοιες θεσμικές συγκροτήσεις καταναλωτών ή πολιτών. Δεν είναι να απορείς λοιπόν γιατί τόσο μεγάλα θέματα δεν συζητούνται δημόσια αφού στοιχίζονται πίσω απο την (εκάστοτε) μείζονα κομματική ατζέντα. 

Αλλά εκτός των άλλων η παγιωμένη παραβατικότητα κατάφερε και το να δημιουργήσει χώρο για τους χρυσαυγούς ναζί που πλασάρονται τώρα επιλεκτικά ως προασπιστές της νομιμότητας. Και η μη προηγούμενη ανάπτυξη του αναγκαίου προβληματισμού για κάθε ένα ξεχωριστό θέμα αντίδρασης ή ακτιβισμού (το πανεπιστημιακό άσυλο μου έρχεται στο νου), μας φίμωσε ηθικά απέναντι στους συμπαθούντες των ναζί που περιμένουν (κι ας μη φαίνεται ακόμα) να τους καταδικάσουν.

Να το ξαναδούμε το θέμα;